Dagur vatnsins – Samvinna um vatn
Heimild: 
Mars 2013
Gunnar Steinn Jónsson
Dagur vatnsins er haldinn 22. mars ár hvert til að minna okkur á mikilvægi sjálfbærrar nýtingar og varðveislu vatnsgæða. Hann er einnig til áminningar um hversu misskipt aðgengi mannkynsins er að vatni. Þema ársins í ár hjá Sameinuðu þjóðunum er „samvinna um vatn“. Með samvinnu er auðveldara að ná fram markmiðum.
Í anda samvinnu munu umhverfis- og auðlindaráðuneytið, fimm stofnanir ríkisins og Háskóli Íslands halda ráðstefnu um vatn og vatnsgæði á Íslandi. Ráðstefnan verður haldin í Nauthól, í dag, á degi vatnsins. Forstjóri Umhverfisstofnunar mun setja ráðstefnuna kl. 13.00 og henni lýkur kl. 17.00.
Á ráðstefnunni verður fjallað um fjölbreytt svið sem snerta vatn og vatnsgæði. Fluttir verða níu fyrirlestrar og tíu veggspjöld kynnt. Sagt verður frá niðurstöðum efnamælinga í vatnsveitum, sjúkdómsvaldandi örverum í grunnvatni og aðgerðum til verndar neysluvatni. Fjallað verður um reglulegar mælingar í ám, vötnum og strandsjó, þ.m.t. sérstakar áherslur á gerla og saurmengun í yfirborðsvatni við þéttbýlisstaði á Suður- og Suðvesturlandi og náttúrulegum baðstöðum. Flutt verða erindi um útskolun efna, annars vegar frá landbúnaðar- og hins vegar skógræktarsvæði. Gerð er grein fyrir kvikasilfri í urriða og þungmálmum og þrávirkum efnum í kræklingi hér við land. Einnig er sagt frá lyfjaleifum í skólpi.
Lög um stjórn vatnamála voru samþykkt á Alþingi árið 2011. Markmið þeirra er að tryggja verndun vatns og gæði þess til framtíðar. Að því verkefni þurfa margir aðilar að koma og vinna saman, s.s. stjórnvöld, fyrirtæki, vísindamenn og almenningur.
Þekking á stöðu mála og skilningur á orsökum og afleiðingum álagsþátta, s.s. efnamengunar, er mjög mikilvæg forsenda verndunar. Ein leið til að greina efnamengun er að kortleggja íbúadreifingu og athafnir manna og leggja mat á losun úrgangsefna. Önnur leið er að kanna með beinum mælingum ástand umhverfisins. Efnamengun er aðeins ein gerð álags. Ýmsar athafnir manna sem valda breytingum í rennsli, hafa áhrif á vatnsmagn og breyta samfellu stranda og farvega skapa líka álag sem getur haft áhrif á ástand vistkerfa.
Fráfarandi forstjóri Umhverfisstofnunar Evrópu sagði stundum frá fyrstu ferð sinni til Íslands þar sem markmiðið var m.a. að hvetja Íslendinga til að auka reglulegar mælingar og miðla gögnum um ástand vatns á Íslandi vegna alþjóðlegs samstarfs. Forstjórinn sagðist, þegar hún bar upp erindið, hafa verið leidd að laxveiðiá í miðri Reykjavík og tjáð að vatn væri svo hreint á Íslandi að óhætt væri að drekka það úr ám og lækjum. Sem betur fer beitum við í dag öruggari aðferðum við mat á ástandi vatns og reglubundnar mælingar eru gerðar bæði á neysluvatni og í ám og vötnum. Enn fremur er innan vísindasamfélagsins mikil þekking um ástand vatns. Það er því ekki lengur vandamál að veita áreiðanlegar upplýsingar um stöðu mála.
