Er iðnmenntun lögvernduð?

Heimild:  

Svanbjörg Vilbergsdóttir

Hefur iðnaðarmaðurinn þinn menntun í faginu?
Neytendur þurfa að vera meðvitaðir og upplýstir  um hvaðan þeir kaupa sína þjónustu.  Sé verktaki ófaglærður liggur ábyrgðin öll hjá verkkaupa. Þetta gera verkkaupar sér ekki grein fyrir. Ég hef orðið vör við að fyrirtæki séu að auglýsa sig sem fagmenn í sinni iðngrein en frekari eftirgrennslan hefur leitt annað í ljós, hvorki verkkaupum né öðru fagfólki til hagsbóta.

Þessi þróun hefur haft mikil áhrif á mína iðngrein sem eru pípulagnir. Þetta hefur vakið mig til umhugsunar um lagarammann og tilgang iðnmenntunar á Íslandi þar sem engar lagaheimildir virast ná yfir ólöglega starfsemi eða óheiðarlega viðskiptahætti og þar með stöðva þessa þróun innan lögverndaða starfsheita. Þetta er slæm þróun og má ekki liggja afskiptalaus.

Lengi hefur tíðkast að iðnmeistarar gangist í ábyrgð fyrir ómenntað fólk á vinnumarkaði, svokallaðir „leppar“.  Lögum samkvæmt er ætlast til þess að löggiltur iðnmeistari sé í forsvari fyrirtækis sem gerir sig út fyrir starfsemi í lögbundinni iðngrein sbr. 9 gr. Iðnaðarlaga nr. 42/1978.

En ákveðin brotalöm í þeim lögum gerir fyrirtækjum, sem stunda þetta, kleift að vinna sína vinnu óáreitt  og án ábyrgðar.  Iðnaðarmenn selja sig hiklaust út sem fagfólk í sinni grein án tilskilinna réttinda og eru þar með að svíkja verkkaupa og koma sér undan allri ábyrgð sem felst í því að vera fagmenntaður.  Sagan er yfirleitt sú að verktaki selur tímann sinn ódýrara en aðrir sem hafa tilskilin réttindi og þá er viðskiptavinurinn ánægður og finnst hann hafa fengið peningana virði en er skilinn eftir grandlaus um þá ábyrgð sem fylgir framkvæmdunum. Þessa þróun þarf að stöðva og markmiðið ætti að vera að styðja við iðnmenntun og fagmennsku.

Til að ná þessu markmiði þarf Alþingi Íslendinga  að leggja fram frumvarp um breytingu á iðnaðarlögum þar sem skýr viðurlög eru við brotum á iðnaðarlögum og tryggja þannig lögverndun iðngreina, fagmennsku iðnaðarmanna og öryggi verkkaupa.

Þekking, menntun og reynsla = Mannauður
Mannauður er það dýrmætasta sem við eigum .  Verðmæti fyrirtækja felst í starfsánægju, reynslu, menntun og þekkingu starfsfólks.

Ódýrt vinnuafl og mansal viðgengst á íslandi þar sem óprúttnir atvinnurekendur nýta sér eymd eða ævintýraþrá erlends vinnuafls sér til hagsbóta á meðan vel rekin fyrirtæki berjast í bökkum við að vera samkeppnishæf þeim sem svíkja undan skatti og skyldum. Iðnmenntað fólk hefur lagt á sig bæði tíma og vinnu í skólagöngu í þeirri trú að menntunin muni hagnast þeim þegar til lengri tíma er litið á vinnumarkaði.  Menntun fylgir bæði ómetin vinna, fjármagn og jafnvel skuldsetning.

Til hvers að skuldsetja sig ef menntun er einskis metin?

Af hverju er borin minni virðing fyrir iðnmenntun en bókmenntun?

Hverjir vilja fara í iðnnám?

Af hverju velja konur ekki iðnnám?

Þetta eru allt spurningar sem við þurfum að velta fyrir okkur.  Mín fyrsta hugsun er sú að fordómar hafi áhrif á val fólks sem er að stíga sín fyrstu skref í átt að framhaldsnámi, fordómar og staðalímyndir geta því haft mikil áhrif við val á námi.  Fordómar geta því komið í veg fyrir að getumikið fólk með verkvit í farteskinu velji þessa braut menntunar.

Ljóst er að standa þarf vörð um lögverndun iðngreina, bæta kynningarstarf til grunnskóla, stuðla að jafnrétti og útrýmingu staðalímynda innan iðngreina.  Hvetja þarf ungt fólk og þá sérstaklega konur til þess að kynna sér og mennta sig í iðngreinum, flestir geta fundið sér iðngrein við sitt hæfi.

Íslenskan vinnumarkað hungrar í iðnmenntað starfsfólk, þeirri þörf þarf að svara ekki seinna en strax.

Með réttu hugarfari og breyttum áherslum er framtíð iðngreina björt.  Hægt er að bæta ímynd og stöðu iðnaðarfólks til framtíðar með því að hafa öryggi og fagmennsku að leiðarljósi.