Rafmagnshitun
Rafmagnshitun
Inngangur
Þegar fjallað er um upphitun húsa kemur mörgum í hug samanburður á ódýrum hitaveitum og rafhita. Vissulega skiptir verðið miklu máli en ýmsar aðstæður og umgengnisvenjur fólks hafa ennfremur mikil áhrif á útgjöld vegna húshitunar. Hér á eftir verður fjallað um hvernig nýta má hitann á sem hagkvæmastan hátt, með það í huga að spara verðmæti og nota ekki orkuna að óþörfu. Margir þættir hafa áhrif á orkunotkun til húshitunar. Þar má m.a. nefna mismunandi veðurfar á ýmsum stöðum, staðsetningu húsa, gerð og aldur húsa, einangrun, notkunarvenjur, samsetningu fjölskyldu, tæki, búnað og fleira. Nokkrir fyrrgreindra þátta eru þess eðlis að erfitt er að breyta þeim og þeir eru því aðeins taldir með sem skýring (dæmi: veðurfar og staðsetning húss). Mörgum öðrum þáttum er á hinn bóginn hægt að breyta til betri vegar. Orkutap
Mörg eldri hús eru illa einangruð miðað við nútímakröfur og varmatap frá þeim er mikið af þeirri ástæðu einni. Einnig eru mörg þeirra óþétt og mikið varmatap á sér stað þegar vindur blæs. Úr þessu má oft bæta með aukinni og endurbættri einangrun, klæðningu húss og endurnýjun hurða og glugga. Stór hluti varmans í gömlum húsum tapast út um einfalt gler, óþétta glugga og hurðir og illa einangrað þak. Vandasamt getur verið að bæta úr þessum þáttum þannig að árangur náist og ættu húseigendur að gæta þess að fá ætíð ráðgjöf fagmanna áður en ráðist er í kostnaðarsamar framkvæmdir. Oft má ná góðum árangri með tiltölulega litlum aðgerðum. Hitastýring Hitaþörf er mismunandi frá degi til dags og því er nauðsynlegt að hafa stjórn á upphituninni. Næsta vonlaust verk er að stjórna hitanotkun með handafli einu saman. Nauðsynlegt er að hafa sjálfvirka stýringu (hitastilli, „thermostat“) til að takmarka orkunotkun við þörfina. Þilofnar
Miðstöðvarofnar Á mörgum stöðum er rafmagn notað með óbeinum hætti til húshitunar, þ.e. vatn er hitað í geymum og leitt í gegnum miðstöðvarkerfi. Í þeim tilfellum bætist við nýtt verkefni til að glíma við en það er flæði vatnsins og stýring þess. Staðsetning ofna Á liðnum áratugum hafa ofnar verið settir á útvegg, yfirleitt undir glugga. Það er hin eðlilega staðsetning. Í eldri gerðum húsa hins vegar, einkum þeirra sem byggð voru á tímum olíu og kolakatla, eru pípulagnir í miðju húsi og ofnar innst í herbergjum. Slík staðsetning er afar óheppileg og kallar á óþarfa orkunotkun. Skýringin er sú að heita loftið leitar upp frá ofninum innst í herberginu en kalda loftið frá glugganum fellur niður með útvegg. Þetta tvennt skapar hringrás sem er óheppileg fyrir vistarveruna. Heitt loft safnast upp við loft (af því að það er léttara en kalt loft) en kaldur loftstraumur leikur eftir gólfinu, íbúum til óþæginda. Svar íbúans er að bæta við hitann vegna þess að hrollkalt er inni þar sem hann situr við lestur og sjónvarp. Bráðabirgðalausn gæti verið sú að setja viftu í loftið sem jafnaði hitann. Endanleg lausn er hinsvegar endurnýjun ofnakerfisins, því auk óheppilegrar staðsetningar ofnanna er að öllum líkindum um að ræða óhentugar, gamlar lagnir.
Gler, einangrun o.fl. Gler Flest hús núorðið eru með tvöfalt gler í gluggum og jafnvel þrefalt. Einangrunargildi tvöfalds verksmiðjuglers er um og yfir þrefalt meira en einfalds glers. Sumir nota svokallað „mixað“ gler, þ.e. gler sem er tvöfaldað með trélista eða kítti á milli. Einangrunargildi slíks glers fer eftir frágangi, en yfirleitt er mikil bót að því, miðað við einfalt gler, og getur jafnvel jafnast á við verksmiðjugler, sé vandað til frágangs. Einangrun
Hægt er að gera sérstakar mælingar á einangrun húsa og bæta hana, t.d. utan frá með klæðningu. Loftskipti Loftskipti verða með tvennum hætti í húsum, vegna óþéttleika annars vegar og loftræstingar hins vegar. Óþéttleikinn stafar oftast af göllum í byggingarhlutum, slæmum frágangi glugga, hurða eða einangrunar. Úr því má oft bæta með þéttilistum og öðrum einföldum úrbótum. Loftræstingu má hins vegar stýra nokkuð. Sumir hafa stöðugt rifur á gluggum og loftræsta þannig, en aðrir lofta hressilega út öðru hverju. Mælt er með síðarnefndu aðferðinni, hin fyrri er ómarkviss og leiðir til orkusóunar, þar sem ekki er fylgst með hvort loftskipti verði meiri en nauðsynlegt telst. Auk þess er líklegt að slík loftræsting valdi dragsúgi og öðrum óþægindum. „Ókeypis“ varmi
Heitt vatn Neysluvatn er hitað með rafmagni til þvotta. Mikilvægt er að nota nægilega stóra vatnsgeyma þannig að vatn nægi til daglegra nota fjölskyldunnar, svo sem vegna baðs o.fl. Því minni sem geymirinn er, þeim mun hærra hitastig þarf að vera á vatninu til að mæta þörfum notandans. Með stærri geymum má halda hitastiginu niðri og draga þannig úr slysahættu. Nægilegt er að halda vatninu 50-55°C heitu. Mun meira baðvatn er yfirleitt notað í baðkeri en í sturtu, því ætti sturta að hafa forgang til baða. Hvað telst eðlileg orkunotkun?
Hver er orkunotkun þín til upphitunar? Hve stórt er hið upphitaða húsrými í rúmmetrum? Prófaðu að deila rúmmáli húsnæðisins í ársnotkun þína og hugleiddu niðurstöðuna. Leitaðu ráða hjá fagmönnum ef þú ert í vafa. |