Auðlindarsjóður – Þjóðarsjóður í undirbúningi

Unnið hefur verið að stofnun auðlindasjóðs, eða þjóðarsjóðs, á undanförnum mánuðum, sem er ætlað að taka við arðgreiðslum frá Landsvirkjun og öðrum orkufyrirtækjum í ríkiseigu. Sjóðurinn er hugsaður sem stöðugleikasjóður til að jafna út sveiflur í efnahagslífinu.
Ársgömul hugmynd

Þetta kom fram í ræðu Bjarna Benediktssonar, fjármála- og efnahagsráðherra, á ársfundi Landsvirkjunar í gær, en með því ítrekaði hann þessa hugmynd sína sem var fyrst kynnt fyrir tæpu ári á sama vettvangi. Bjarni sagði að eftir að hugmyndin var kynnt í fyrra hafi hópur úr fjármála- og efnahagsráðuneytinu og forsætisráðuneytinu aflað gagna um markmið og uppbyggingu þjóðarsjóða og fundað með Landsvirkjun og fleiri aðilum. Hann sjálfur hefur fundað með norska fjármálaráðuneytinu og norska olíusjóðnum til að afla betri upplýsinga um starfsemi hans, hlutverk, fjármögnun og ráðstöfun – en skýrt kom fram í máli ráðherra að fyrirmyndin að þjóðarsjóði Íslendinga verður sótt þangað og litið til hvernig hann er rekinn.

„Mér þykir einsýnt að meginviðfangsefni sjóðsins yrði að byggja upp viðnám til að mæta fjárhagslegum áföllum án þess að það leiði til skuldasöfnunar eða ójafnvægis í hagkerfinu. Markmiðin lúta því einkum, […] að sveiflujöfnun, varúðarsjónarmiðum og sjálfbærni opinberra fjármála. Önnur markmið, eins konar yfirmarkmið, kynnu að tengjast trausti, lánshæfi, aga og kynslóðajöfnuði,“ sagði Bjarni en upplýsingar um getu Landsvirkjunar til að greiða háan arð á næstu árum var kveikjan að hugmyndinni á sínum tíma.

Auknar arðgreiðslur
Hörður Arnarsson, forstjóri Landsvirkjunar, kynnti á fundinum að grunnrekstur Landsvirkjunar er stöðugt að batna, og með sama áframhaldi verður hægt að auka arðgreiðslur eftir tvö til þrjú ár – stefnt er að því að hækka þær úr 1,5 milljarði í tíu til tuttugu milljarða króna á ári. Á fundinum tók Hörður vel í hugmynd ráðherra, og hefur fyrr sagt að vel megi stofna slíkan sjóð strax þó hann fái ekki arðgreiðslur frá Landsvirkjun strax. Það var tilfellið með orkusjóð Norðmanna, til dæmis.

Fleira kemur þó til greina til fjármögnunar sjóðsins, að sögn Bjarna, eins og að verðbréf í eigu ríkissjóðs sem tengjast orkufyrirtækjum og mögulega aðrar fjárhagslegar eignir rynnu til sjóðsins, svo sem fjármunir í eigu ríkissjóðs sem varðveittir eru í gjaldeyrisvaraforða Seðlabanka Íslands, samkvæmt sérstöku samkomulagi við bankann.

Ekkert virðist því til fyrirstöðu að sjóður sem þessi komist á fót; Bjarni lagði áherslu á að hann ætti að byggja á sýn til áratuga og pólitík dagsins í dag ætti ekki að koma honum við. Samráð hefur verið haft við stjórnarandstöðuflokkana sem allir hafa tekið hugmyndinni vel. Reyndar kom sá velvilji fram allt frá fyrsta degi, eins og Fréttablaðið fjallaði um á sínum tíma.

Bjarni hefur þegar lagt til í ríkisstjórn að skipaðir verði tveir hópar, annars vegar þriggja manna starfshópur sem fái það hlutverk að gera frumvarp til laga um sjóðinn og hins vegar hópur með fulltrúum allra stjórnmálaflokka sem sæti eiga á Alþingi sem veiti álit sitt á vinnu frumvarpshópsins.

Breyttir tímar í rekstri Landsvirkjunar

• Skuldir Landsvirkjunar hafa lækkað um 110 milljarða frá 2010.
• Fjárfest hefur verið fyrir aðra 80 milljarða á sama tíma, þar af 60 milljarða í nýframkvæmdum.
• Sala á raforku hefur aldrei verið meiri og jókst á milli ára um 100 megavött.
• Getur ekki annað eftirspurn iðnaðar í dag.
• Krefjast hækkunar orkuverðs í nýjum samningum. Tenging við álverð ekki í boði lengur.
• Tvær virkjanir í byggingu í fyrsta skipti í sögu fyrirtækisins – stækkun Búrfellsvirkjunar og Þeistareykjavirkjun.

Heimild: Vísir