Skjálftahrinan vegna niðurdælingu vinnsluvatns frá Hellisheiðarvirkjun

Heimild: 

Yfirferð jarðvísindafólks Veðurstofu Íslands á gögnum um skjálftahrinuna við Húsmúla síðustu daga gefur til kynna að hún tengist niðurdælingu frá Hellisheiðarvirkjun. Þótt niðurdæling sé stöðug og jöfn þá kunni spennubreytingar sem orðið hafi í jarðskorpunni á svæðinu að hafa breytt áhrifum niðurdælingarinnar.

Vísinda- og tæknifólk Orku náttúrunnar og Orkuveitu Reykjavíkur mun fara yfir þessar ályktanir sérfræðinga Veðurstofunnar með þeim og fleiri vísindamönnum. Markmiðið er að finna út hvort ástæða er til breytinga á verklagi við niðurdælinguna og þá hvaða breytinga. Henni hefur verið haldið stöðugri frá því áður en hrinan hófst en reynslan sýnir að snöggar breytingar á henni geta valdið skjálftum. Breytingar á niðurdælingu eru því ekki ráðgerðar að svo stöddu. Áfram verður upplýst um gang þeirrar vísindalegu greiningarvinnu sem stendur yfir.

—

Upphafleg frétt 19. september:

Sérfræðingar Orku náttúrunnar og Orkuveitu Reykjavíkur eru að fara yfir skjálftavirkni nú um helgina við Húsmúla á Hengilssvæðinu með starfssystkinum á Veðurstofunni og í vísindasamfélaginu. Markmiðið er að finna út hvort skjálftarnir tengist niðurdælingu vinnsluvatns frá Hellisheiðarvirkjun. Vitað er að breytingar á tilhögun niðurdælingar, sem staðið hefur við Húsmúla frá árinu 2011, geta orsakað svokallaða gikkskjálfta. Þar sem engar breytingar á niðurdælingunni hafa verið gerðar upp á síðkastið kallar hrinan á ítarlega greiningu allra gagna. Sú greining stendur yfir.

Um niðurdælingu vinnsluvatns frá Hellisheiðarvirkjun

Allt frá því Hellisheiðarvirkjun var tekin í notkun, árið 2006, hefur vinnsluvatni frá virkjuninni verið dælt niður í jarðhitageyminn. Nú er dælt niður á tveimur stöðum; við Gráuhnúka og við Húsmúla. Magnið sem dælt er niður nemur 700-800 lítrum á sekúndu. Árið 2011 urðu svokallaðir gikkskjálftar við Húsmúla þar sem vatnið sem dælt var niður virkaði eins og smurning og það losnaði um spennu sem var í jarðlögunum. Í kjölfarið var tekið upp verklag með tveimur meginþáttum:

• Að forðast snöggar breytingar á tilhögun niðurdælingar.
• Að láta almenning og yfirvöld vita fyrirfram þegar gera þyrfti breytingar á niðurdælingunni.

Þessu verklagi hefur verið fylgt síðan.

Tvíþættur tilgangur niðurdælingar

Í nýrri jarðgufuvirkjunum er almennt gerð sú krafa að vinnsluvatninu sé skilað niður í jarðhitageyminn. Niðurdæling vinnsluvatns frá jarðgufuvirkjunum hefur tvíþættan tilgang. Annars vegar dregur hún úr umhverfisáhrifum á yfirborði með því að vinnsluvatnið er ekki losað þar. Hins vegar eflir niðurdælingin sjálfbærni nýtingar jarðhitaauðlindarinnar með því að vinnsluvatni er skilað aftur niður í jarðlög þar sem það hitnar að nýju. Þetta spornar gegn lækkun á vatnsþrýstingi í jarðhitageyminum.

Getur virkað sem smurning

Við borun á jarðhitasvæðum – hvort sem það er vegna gufuöflunar eða niðurdælingar – er leitast við að finna lekar jarðmyndanir á borð við sprungur og misgengi. Sé spenna í þeim sprungum sem dælt er niður í getur vatnið virkað eins og smurning þannig að spennan losnar með skjálftum í nánasta umhverfi við niðurdælinguna. Slíkir skjálftar eru kallaðir gikkskjálftar og eru þeir alla jafna tiltölulega smáir, það smáir að þeir finnast ekki og mælast þeir helst þegar meiriháttar breytingar verða á niðurdælingunni. Árið 2011 fundust slíkir skjálftar þó í byggð og í kjölfarið var þróað verklag við niðurdælinguna sem fylgt hefur verið síðan.

Tilkynningar til almennings

Hluti verklagsins er að senda almenningi upplýsingar þegar breyting verður á niðurdælingunni og vísindamenn telja tímabundið auknar líkur á skjálfta sem finnst í byggð. Orka náttúrunnar, sem á og rekur jarðgufuvirkjanirnar á Hengilssvæðinu, hefur nokkrum sinnum á síðustu misserum sent slíkar tilkynningar til almennings og viðbragðsaðila. Þar sem engar breytingar á niðurdælingunni hafa verið gerðar upp á síðkastið kallar hrinan á ítarlega greiningu allra gagna.